31/12/09

MILVA

22/12/09

21/12/09

Ρένος Αποστολίδης (Η απολογία ενός κυνικού)

Ρένος Αποστολίδης (Αναρχία) 1/4

Ρένος Αποστολίδης (Αναρχία) 2/4

Ρένος Αποστολίδης (Αναρχία) 3/4

Ρένος Αποστολίδης (Αναρχία) 4/4

Ρένος Αποστολίδης (Φρ. Νίτσε) 1/5

Ρένος Αποστολίδης (Φρ. Νίτσε) 2/5

Ρένος Αποστολίδης (Φρ. Νίτσε) 3/5

Ρένος Αποστολίδης (Φρ. Νίτσε) 4/5

Ρένος Αποστολίδης (Φρ. Νίτσε) 5/5

Ασκητικη - ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

7/12/09

Η ΕΛΛΗ ΛΑΜΠΕΤΗ ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΚΑΒΑΦΗ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ - ΤΡΩΕΣ

Απλά μαθήματα Σκέψης. Αγνωστικισμός. 1

2

3

4

Μοναδική παρουσίαση του έργου του Ποιητή Αντρέα ΚΑΛΒΟΥ σε 6 βίντεο (1,2,3,4,5,6)

ΚΑΛΒΟΣ 6

ΚΑΛΒΟΣ 5

ΚΑΛΒΟΣ 4

ΚΑΛΒΟΣ 3

ΚΑΛΒΟΣ 2

ΚΑΛΒΟΣ 1

6/12/09

EPICURE



"Μελετάν ούν χρη τα ποιούντα την ευδαιμονίαν, είπερ παρούσης μεν αυτής πάντα έχομεν, απούσης δε πάντα πράττομεν εις το τάυτην έχειν." (Επίκουρος)

Περίληψη:

Ο Επίκουρος γεννήθηκε το 341-271 π.Χ. στην αθηναϊκή αποικία της Σάμου. Ίδρυσε την πρώτη του φιλοσοφική σχολή στην Μυτιλήνη και την Λάμψακο πριν μεταφερθεί στην Αθήνα περί τα 306 π.Χ. όπου και ίδρυσε τον Κήπο. Πέθανε σε ηλικία 70 χρονών από πέτρα στα νεφρά.

Η φιλοσοφία του Επίκουρου ήταν τόσο δημοφιλής ώστε πολιτείες ολόκληρες τον λάτρεψαν, του έστησαν αγάλματα και σκάλισαν σε πλάκες τα λόγια του. Ο μεγάλος ποιητής της Ρώμης Λουκρίτιος τον αποθεώνει. Είναι, λέει ο πρώτος Έλλην που κοίταξε κατάματα τον ουρανό χωρίς φόβο, δίδαξε στους ανθρώπους την αληθινή ουσία των πραγμάτων και τους λύτρωσε από το άγχος που είχαν σπείρει στα στήθη τους οι μύθοι.
Το κήρυγμα του Επίκουρου απλώθηκε σε όλο τον ελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο και έδωσε παρηγοριά σε αμέτρητους ανθρώπους ως το τέλος των αρχαίων χρόνων. Ομάδες από Επικούρειους υπήρχαν σε πολλές πόλεις και τα βιβλία τους έβρισκαν παντού φίλους.
Δυστυχώς με την έλευση του Μεσαίωνα ο επικουρισμός παρήκμασε και σχεδόν όλα τα γραπτά του Επίκουρου καταστράφηκαν από τις Χριστιανικές αρχές γιατί οι ιδέες του θεωρήθηκαν άθεες.

Με λίγα λόγια η επικούρεια φιλοσοφία αποτελείται από τις παρακάτω αρχές:

- Τίποτα δεν δημιουργείται εκ του μη όντως.
- Τα πάντα είναι δομημένα από άφθαρτα άτομα.
- Τα αντικείμενα γίνονται αντιληπτά σ`εμάς επειδή εκπέμπουν εικόνες διαμέσου του παρεμβαλλόμενου διαστήματος.
- Υπάρχουν άπειροι κόσμοι διαφορετικοί και όμοιοι με τον δικό μας στο αχανές σύμπαν.
- Η φύση αυτού που αποκαλούμε «ψυχή» είναι εντέλει μια σωματική οντότητα, που δεν επιβιώνει μετά τον θάνατο μας εφόσον διασπάται στα δομικά της στοιχεία (άτομα) τα οποια διασκορπίζονται.
- Δεν υπάρχει Θεία Πρόνοια, οι Κόσμοι δημιουργήθηκαν από την χαοτική μη κατευθυνόμενη κίνηση ατόμων.
- Oι Θεοί δεν επεμβαίνουν στον Κόσμο, δεν μας ανταμείβουν για τις λατρείες μας ούτε μας τιμωρούν για τις πράξεις μας, τους είμαστε αδιάφοροι. Το αντίθετο θα ήταν ασύμβατο με την ζωή αταραξίας και ευτυχίας που απολαμβάνουν. Μπορεί για αυτούς να είναι σαν να μην υπάρχουμε αλλά εμείς πρέπει να τους έχουμε ως πρότυπα μίμησης.

Το υπέρτατο αγαθό λοιπόν στην επικούρεια ηθική είναι η ευτυχισμένη ζωή και μπορεί να επιτευχθεί εύκολα ακολουθώντας ένα σύστημα επιλογών και αποφυγών.

Πρώτα από όλα ο άνθρωπος πρέπει να απελευθερωθεί από αυτά που αντιτίθενται στην ευδαιμονία του (η πληρότητα της ευτυχίας δίνεται από την απόλυτη απουσία πόνου, σωματικού «απονία» και ψυχικού «αταραξία»).

Το πρώτο εμπόδιο που εμποδίζει την ευτυχία μας είναι ο φόβος. Ο φόβος των θεών και ο φόβος του Θανάτου. Η απόρριψη οποιασδήποτε επέμβασης των Θεοτήτων στα ανθρώπινα ζητήματα δίνουν μια προοπτική ελευθερίας αλλά και λύτρωσης. Η ψυχή δεν είναι αθάνατη και οποιοσδήποτε φόβος μεταθανάτιας τιμωρίας ή ελπίδας ανταμοιβής δεν έχει νόημα.
Ο Επίκουρος μας καλεί να απολαύσουμε αυτήν την Ζωή και να μην χάσουμε αυτήν την μοναδική ευκαιρία που μας δίδεται. Πρέπει να απελευθερωθούμε από τις δεισιδαιμονίες των Μύθων και των Θρησκειών.

Η ηθική του Ε. έχει ως μέτρο της ευτυχίας την ηδονή. Η ηδονή ή ο πόνος είναι φυσικό επακόλουθο κάθε επαφής μας με πράγματα ή ανθρώπους. Η φύση του ανθρώπου είναι φτιαγμένη έτσι ώστε οι αισθήσεις να μας υποδεικνύουν το καλό ή το κακό μιας πράξης διαμέσου του αισθήματος της ηδονής ή του πόνου. Ότι παράγει ηδονή είναι καλό, ότι παράγει πόνο είναι κακό.
Αλλά ο σοφός άνθρωπος διαθέτει φρόνηση -μια από τις σημαντικότερες αρετές για τους επικούρειους- και δεν παραδίνεται αδιακρίτως σε κάθε λογής ηδονές.

«Κι ακριβώς επειδή είναι το πρωταρχικό και σύμφυτο μ`εμάς αγαθό, για τούτο δεν επιλέγουμε αδιακρίτως κάθε ηδονή, αλλά συμβαίνει ορισμένες φορές να γυρίζουμε την πλάτη μας σε πολλές ηδονές, όταν τα προβλήματα που προκαλούν αυτές οι ηδονές είναι για μας μεγαλύτερα' και υπάρχουν, από την άλλη, πολλοί πόνοι που τους θεωρούμε προτιμότερους από τις ηδονές, εφόσον η ηδονή που θα ακολουθήσει άμα τους υπομείνουμε για κάμποσο θα είναι για μας μεγαλύτερη.»

Παραδείγματος χάριν ένας που πίνει υπερβολικά κρασί το βράδυ και την άλλη ημέρα υποφέρει από τρομερούς πονοκεφάλους δεν θεωρείτε πετυχημένος ηδονιστής. Πόσο μάλλον ένας ναρκομανής.
Από την άλλη πχ ένας φοιτητής μπορεί να κουραστεί και να στερηθεί κάποια πράγματα αλλά οι καρποί που θα δρέψει ύστερα θα τον ξεπληρώσουν με το παραπάνω.

Γι`αυτό λοιπόν πρέπει να σκεφτόμαστε τις συνέπειες των πράξεων μας πριν δράσουμε:

«Για κάθε σου επιθυμία πρέπει να θέτεις το ερώτημα: τι θα μου συμβεί αν γίνει αυτο που επιθυμώ; Και τι αν δεν γίνει;»

Η Αρετές είναι το μέσο για την επίτευξη του υπέρτατου Αγαθού, την Ευτυχία! Γι`αυτό και πρέπει να ζούμε σύμφωνα με αυτές. Οι τέσσερεις θεμελιώδεις αρετές για τους επικούρειους είναι η φρόνηση, η εγκράτεια, η ανδρεία και η δικαιοσύνη.

«Είναι αδύνατο να ζήσεις ηδονικά, αν η ζωή σου δεν έχει φρόνηση, ομορφιά και δικαιοσύνη` κι είναι αδύνατο να`χει η ζωή σου ομορφιά, δικαιοσύνη και φρόνηση, αν δεν έχει και χαρά. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά δεν μπορεί να ζεί ευτυχισμένα»

Ο επικούρειος ηδονισμός δεν είναι ένας εξεζητημένος ζήλος για πλούσια εδέσματα, σεξουαλικών ηδονών κτλ, αλλά χαρακτηρίζεται από ολιγάρκεια, αυτοσυγκράτηση και μια μετριοπαθή χρήση των ηδονών. Θα μπορούσε κανείς να τον ονομάσει σχεδόν «ασκητικό».

«Το να αρκείται κανείς σ`αυτά που έχει, το θεωρώ πολύ σπουδαίο αγαθό: όχι για να αρκούμαστε σώνει και καλά στα λίγα, αλλά για να αρκούμαστε στα λίγα όταν λείπουν τα πολλά, με την γνήσια πεποίθηση ότι την πολυτέλεια την απολαμβάνουν πολύ καλύτερα οι άνθρωποι που δεν την έχουν ανάγκη... μας προετοιμάζει να σταθούμε άφοβοι μπροστά στα παιχνίδια της τύχης.»

Οι επιθυμίες κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες:
α) φυσικές και αναγκαίες (αυτές που είναι αναγκαίες για να αφαιρούν τον πόνο πχ υγεία, διατροφή, στέγη...)
β) φυσικές αλλά όχι αναγκαίες (αυτές που δεν οδηγούν απαραίτητα σε πόνο αν δεν εκπληρωθούν πχ ένα πολυτελές γεύμα)
γ) κενόδοξες (αυτές που όσο τις ικανοποιούμε τόσο μας αφήνουν ανικανοποίητους και μας οδηγούν σε μια αέναη αναζήτηση ικανοποίηση τους πχ Εξουσία, δόξα, πλούτη...)

Ο Επίκουρος διακρίνει της ηδονές σε διανοητικές και σωματικές. Οι σωματικές ηδονές και πόνοι αφορούν μόνο το παρόν ενώ οι διανοητικές ηδονές και πόνοι έχουν ρίζες και στο παρελθόν (παλιές μνήμες ευχαρίστησης ή απογοήτευσης περασμένων πόνων ή λαθών) και στο μέλλον (πίστη ή φόβος για το τι θα συμβεί). Ο μεγαλύτερος καταστροφέας της ευτυχίας κατά τον Επίκουρο είναι το άγχος για το μέλλον, ειδικά ο φόβος των Θεών και του Θανάτου. Εάν κάποιος μπορέσει να εξορίσει τον φόβο για το μέλλον και να αντιμετωπίσει το μέλλον με την πεποίθηση ότι η επιθυμίες του θα ικανοποιηθουν, τότε μπορεί να επιτύχει την αταραξία! Την πιό αξιοζήλευτη κατάστασή που μπορεί να φτάσει κανείς.

Τέλος η Φιλία είναι μια από τις μεγαλύτερες απολάυσεις στην ζωή, αν όχι η μεγαλύτερη.

Έτσι λοιπόν οι συμβουλές του Επίκουρου μέσα από τα βάθη των Αιώνων μπορούν ακόμα και σήμερα να μας βοηθήσουν να ζήσουμε έναν ευδαίμονα βίον.


(Απάντηση του νεαρού επικούρειου Λούκιου Τορκουάτου περί Αρετής κατά την επικούρεια Φιλοσοφία στον Κικέρωνα: Cicero, De Finibus Bonorum et Malorum)

Φρόνηση

Αυτό που οι Έλληνες ονομάζουν τέλος δεν αποτελεί μέσον για κάτι άλλο, αλλά είναι το ύψιστο αγαθό για το οποίο καθετί άλλο αποτελεί μέσον. Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι το ύψιστο αγαθό είναι η ευτυχισμένη ζωή.
Όσοι ταυτίζουν το Ύψιστο Αγαθό αποκλειστικά με την αρετή έχουν παραπλανηθεί από τη λαμπρότητα μιας λέξης και δεν κατανοούν τις αληθινές απαιτήσεις της φύσης. Αν δεχτούν να ακούσουν τον Επίκουρο, θα απαλλαγούν από το πιο χονδροειδές λάθος. Η σχολή σας μιλάει πολύ για την υπέρτατη ομορφιά των αρετών' αν όμως οι αρετές δεν έφερναν την ηδονή, ποιος θα τις θεωρούσε αξιέπαινες ή επιθυμητές; Την ιατρική την εκτιμούμε, όχι επειδή παρουσιάζει επιστημονικό ενδιαφέρον μα επειδή συμβάλλει στην υγεία. Την τέχνη της ναυσιπλοΐας την επαινούμε για την πρακτική της αξία κι όχι για την θεωρητική της, επειδή εφαρμόζει κανόνες που `ναι απαραίτητοι για το ασφαλές ταξίδι. Έτσι και η Φρόνηση, που θα πρέπει να τη θεωρούμε ως τέχνη του ζην, αν δεν έφερνε αποτελέσματα δεν θα ήταν επιθυμητή' όμως είναι μια επιθυμητή αρετή, επειδή εξασφαλίζει και παράγει ηδονή. Όσο για το νόημα που δίνω στην ηδονή, ήδη θα πρέπει να σας είναι ξεκάθαρο και δεν πρέπει να `στε προκατειλημμένοι εναντίον μου εξαιτίας του ότι η λέξη συσχετίζεται με την προστυχιά. Ο κύριος πρόξενος της ταραχής στη ζωή ενός ανθρώπου είναι η άγνοια του καλού και του κακού' οι λαθεμένες αντιλήψεις μας πάνω σ` αυτά συχνά μας αποστερούν τις μεγαλύτερες ηδονές και μας βασανίζουν με τους πιο σκληρούς πόνους της ψυχής. Άρα χρειαζόμαστε τη Φρόνηση, για να μας απαλλάξει από τους φόβους και τις ορμές μας, να ξεριζώσει όλα τα λάθη και τις προκαταλήψεις και να μας υπηρετήσει σαν αλάνθαστος οδηγός για την επίτευξη της ηδονής. Και μόνο η Φρόνηση μπορεί να αποδιώξει την θλίψη απ` τις καρδίες μας και να μας προστατέψει από την ανησυχία και το φόβο` αν την αφήσεις να σε δασκαλέψει, θα μπορέσεις να ζήσεις γαλήνια και να σβήσεις τις πυρακτωμένες φλόγες της επιθυμίας. Γιατί οι επιθυμίες είναι ανίκανες να βρουν ικανοποίηση` και δεν καταστρέφουν μόνο μεμονωμένα άτομα μα οικογένειες ολόκληρες, και μάλιστα συχνά ταρακουνούν τα θεμέλια του κράτους. Αυτές είναι η πηγή του μίσους, των καυγάδων, των ανταγωνισμών, των πολεμικών συγκρούσεων. Κι όχι μόνο δείχνουν το πρόσωπο τους προς τα έξω, όχι μόνο επιτίθενται τυφλά εναντίον άλλων, μα ακόμα κι όταν είναι φυλακισμένες μες στην καρδιά μαλώνουν και τρώγονται μεταξύ τους' κι αυτό δεν μπορεί παρά να φαρμακώνει την ζωή στο σύνολο της. Επομένως, μόνο ο Σοφός, που κλαδεύει την οργιώδη βλάστηση της ματαιοδοξίας και των λαθών, έχει την δυνατότητα να ζήσει ανενόχλητος από τη θλίψη και το φόβο, ευχαριστημένος μέσα στα όρια που έχει θέσει η φύση των πραγμάτων. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι πιο χρήσιμο για το ευ ζην, από τη διδασκαλία του Επίκουρου σχετικά με τις επιθυμίες. ... Αν προσέξουμε ότι η άγνοια και το λάθος υποβιβάζουν το σύνολο της ζωής σε μια σύγχυση, ενώ η Φρόνηση από μόνη της είναι ικανή να μας προστατέψει από τις επιθέσεις της βουλιμίας και τις συμφοράς του φόβου, μιας και μας διδάσκει πώς να αντιμετωπίζουμε ακόμα και τα χτυπήματα της τύχης με μετριοπάθεια, και μας δείχνει όλα τα μονοπάτια που οδηγούν στην ηρεμία και την γαλήνη, τότε γιατί να μην ομολογήσουμε, δίχως δισταγμό, ότι η Φρόνηση είναι επιθυμητή για τις ηδονές που προσφέρει, κι ότι η Αφροσύνη πρέπει να αποφεύγεται λόγω των τραυματικών συνεπειών της;

Εγκράτεια

Δεν είναι επιθυμητή αυτή καθαυτή η Εγκράτεια' αλλά την ενστερνιζόμαστε διότι προσφέρει ψυχική ηρεμία και κατευνάζει τις καρδιές με ένα αίσθημα αρμονίας. Γιατί δεν αρκεί απλώς να κρίνουμε τι είναι σωστό να κάνουμε και τι όχι' χρειάζεται και να εμμείνουμε στην κρίση μας. Όμως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν αντοχή' κι οι αποφάσεις τους χάνουν τη δύναμη τους κι υποχωρούν, ευθύς μόλις εμφανιστούν μπρος στα μάτια τους οι όμορφες όψεις των ηδονών, και παραδίνονται αιχμάλωτοι στα πάθη τους μη μπορώντας να προβλέψουν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα. Για χάρη μιας μικρής και μη αναγκαίας ηδονής -που θα μπορούσαν είτε να την εξασφαλίσουν με άλλο τρόπο είτε να την απαρνηθούν ολωσδιόλου χωρίς κανένα πόνο-, θα πάθουν μια σοβαρή αρρώστια ή θα χάσουν την περιουσία τους ή θα εξευτελιστούν, και δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου κινδυνεύουν να υποστούν τιμωρίες που επιβάλλουν οι νόμοι και τα δικαστήρια. Από την άλλη μεριά, όσοι είναι αποφασισμένοι να χαίρονται τις ηδονές στον βαθμό που μπορούν ν` αποφεύγουν όλες τις επώδυνες συνέπειες τους, και διατηρούν την ικανότητα να κρίνουν και δεν παρασύρονται σε μια πορεία που και οι ίδιοι τη θεωρούν λανθασμένη, αυτοί δρέπουν την υψηλότερη ηδονή απέχοντας από τις ηδονές. Και με τον ίδιο τρόπο, συχνά υπομένουν τον πόνο με τη θέληση τους, ώστε να μην εκτεθούν σε χειρότερους πόνους αν δεν το κάνουν. Αυτό αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι η Παραλυσία δεν είναι από μόνη της ανεπιθύμητη, ακριβώς όπως η Εγκράτεια είναι επιθυμητή όχι επειδή αποκηρύσσει τις ηδονές αλλά γιατί εξασφαλίζει μεγαλύτερες ηδονές.

Ανδρεία

Το να μπαίνεις σε κόπους και να υπομένεις τους πόνους δεν είναι από μόνα τους ελκυστικά. Το ίδιο και η αντοχή, η εργατικότητα, η επιφυλακή, ακόμα κι η πολυύμνητη εκείνη αρετή που ονομάζουμε καρτερικότητα' ακόμα κι η Ανδρεία. Όμως αποβλέπουμε σ` αυτές τις αρετές ώστε ζούμε χωρίς ανησυχία και φόβο, και όσο γίνεται απελευθερωμένοι από τον ψυχικό και σωματικό πόνο. Ο φόβος του θανάτου καταστρέφει την ήρεμη και ομαλή πορεία της ζωής' και το να σκύβεις το κεφάλι στον πόνο και να τον υφίστασαι απελπισμένος και αδύναμος είναι ό,τι πιο αξιοθρήνητο. Αυτού του είδους η αδυναμία έχει κάνει ανθρώπους να προδώσουν τους γονείς τους, να προδώσουν φίλους, να προδώσουν την πατρίδα τους' και πολλούς τους έχει οδηγήσει σε πλήρη αυτοκαταστροφή. Κι από την άλλη, ένα δυνατό και αγέρωχο πνεύμα είναι τελείως απελευθερωμένο από την ανησυχία και τη θλίψη. Μ` ένα τέτοιο πνεύμα αλαφραίνει ο πόνος, κι όταν οι πόνοι είναι ελαφρείς, οι ανάπαυλες είναι συχνές' οι μέτριοι πόνοι, πάλι, είναι του χεριού μας: μπορούμε να τους αντέξουμε αν είναι υποφερτοί
κι όταν πλέον δεν είναι υποφερτοί μπορούμε τότε ατάραχοι να εγκαταλείψουμε το θέατρο της ζωής, αφ`ης στιγμής το έργο έχει πλέον πάψει να μας ευχαριστεί. Οι συλλογισμοί ετούτοι δείχνουν ότι δεν κατηγορούνται αυτές καθ` αυτές η ατολμία κι η δειλία και δεν υμνούνται αυτά καθ` αυτά το σθένος κι η ανδρεία. Τα πρώτα απορρίπτονται γιατί γεννούν πόνο. Τα δεύτερα είναι επιθυμητά γιατί γεννούν την ηδονή.

Δικαιοσύνη

Μένει τώρα να πω για τη Δικαιοσύνη, για να συμπληρωθεί ο πίνακας των αρετών' όμως η Δικαιοσύνη επιδέχεται την ίδια αντιμετώπιση με τις προηγούμενες. Έδειξα πως η Φρόνηση, η Εγκράτεια κι η Ανδρεία είναι τόσο στενά δεμένες με την ηδονή που είναι αδύνατο να τις αποκόψεις ή να τις ξεχωρίσεις απ` αυτήν. Θα πρέπει να δεχτούμε ότι το ίδιο ισχύει και για τη Δικαιοσύνη. Όχι μόνο δεν βλάπτει κανέναν η Δικαιοσύνη αλλά, αντίθετα, πάντα προσφέρει κάποιο όφελος, εν μέρει διότι χάρη σ` αυτήν γαληνεύουν τα πνεύματα και εν μέρει διότι στηρίζει την ελπίδα της απρόσκοπτης παροχής όλων όσων πραγματικά έχει ανάγκη μια αδιάφθορη φύση. Και ακριβώς όπως η Αφροσύνη, η Ακολασία και η Δειλία βασανίζουν την ψυχή και ξεσηκώνουν διχόνοιες και ταραχές, έτσι και η Ανομία, όταν είναι γερά ριζωμένη στην καρδιά, φέρνει ψυχική ταραχή και μόνο με την παρουσία της. Και άπαξ και βρει τρόπο να εκδηλωθεί μέσα από κάποια άδικη πράξη, οσοδήποτε κρυφή, ποτέ δεν μπορεί να νιώσει τη σιγουριά ότι η πράξη θα παραμείνει ανεξιχνίαστη. Οι συνηθισμένες συνέπειες ενός εγκλήματος είναι, πρώτα η υποψία, μετά η σπερμολογία κι η φημολογία, στη συνέχεια ο κατήγορος και μετά ο δικαστής. Πολλοί εγκληματίες φτάνουν στο σημείο να παράσχουν οι ίδιοι μάρτυρες ενάντια στον εαυτό τους, πράγμα που συνέβη την εποχή που ΄σουν Συγκλητικός. Ακόμα κι αν κάποιος νομίζει πως είναι προστατευμένος και οχυρωμένος απέναντι στους συνανθρώπους του, δεν θα πάψει να φοβάται το μάτι του ουρανού και θα `χει τη φαντασίωση ότι τις τύψεις και την αγωνία που μέρα νύχτα του δαγκώνουν την καρδιά, του τις στέλνει η θεία πρόνοια για να τον τιμωρήσει. Όμως, πως μπορεί η ανομία να συμβάλει στη μείωση των οχλήσεων ή να ισοφαρίσει το γεγονός ότι η ίδια τις επαυξάνει, έτσι όπως φορτώνει τον άνθρωπο με μια ένοχη συνείδηση, με τιμωρίες από το νόμο και με το μίσος των συνανθρώπων; Κι ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που ενδίδουν στη φιλαργυρία, στη φιλοδοξία και την λατρεία της εξουσίας, στη λαγνεία και την αδηφαγία και σ`εκείνες τις άλλες επιθυμίες που τα άνομα κέρδη όχι μόνο δεν τις μειώνουν μα τις επαυξάνουν` σε σημείο που να τους θεωρείς πια άξιους καταστολής παρά αναμόρφωσης. Επομένως, όσοι άνθρωποι έχουν ισχυρή φύση οδηγούνται από τη φωνή της λογικής στη δικαιοσύνη και την τιμιότητα. Για κάποιον που δεν έχει μόρφωση ή πόρους, η ατιμία δεν είναι σωστή στάση, εφ` όσον είναι δύσκολο να ευοδωθούν τα σχέδια ενός τέτοιου ανθρώπου ή να βγει καλό από την όποια επιτυχία τους. Κι από την άλλη, ένας πλούσιος και έξυπνος άνθρωπος, όντας γενναιόδωρος και φιλελεύθερος, κερδίζει τη συμπάθεια και την εύνοια των άλλων, τα πιο σίγουρα μέσα για μια ειρηνική ζωή' πόσο μάλλον που πραγματικά δεν έχει κανένα κίνητρο να παραβιάζει το νόμο: εφ` όσον τις φυσικές του επιθυμίες του είναι εύκολο να τις ικανοποιήσει χωρίς να αδικήσει κανένα συνάνθρωπο ενώ στις κενές επιθυμίες θα πρέπει να αντιστέκεται διότι δεν στοχεύουν σε πράγματα που `ναι στ` αλήθεια επιθυμητά' ταυτόχρονα, η χασούρα, σύμφυτη με το Άδικο, είναι μεγαλύτερη από τα κέρδη και τα οφέλη. Συνεπώς δεν θα ήταν σωστό να πούμε πως η Δικαιοσύνη είναι επιθυμητή αυτή καθ` αυτή. Είναι επιθυμητή επειδή σε μεγάλο βαθμό παράγει ικανοποίηση. Το να σ` έχουν σε υπόληψη και να σε συμπαθούν, είναι κάτι που φέρνει ικανοποίηση, γιατί έτσι η ζωή σου γίνεται πιο ασφαλής και πιο πλήρης σε ηδονές. Γι` αυτό θεωρούμε πως η Ανομία πρέπει να αποφεύγεται όχι μόνο λόγω των μειονεκτημάτων της άδικης ζωής αλλά πολύ περισσότερο γιατί όταν κατοικεί μες στην καρδιά του ανθρώπου, δεν του επιτρέπει να γνωρίσει μια στιγμή ησυχίας και ν` ανασάνει ελεύθερα.
Αν λοιπόν, ακόμα κι η δόξα των Αρετών, για την οποία οι άλλοι φιλόσοφοι αρέσκονται να μακρηγορούν με τόση ευφράδεια, δεν έχει σε τελική ανάλυση κανένα νόημα εκτός αν αυτό βασίζεται στην ηδονή, μιας και η ηδονή είναι το μόνο πράγμα που από μόνο του είναι θελκτικό και ελκυστικό, τότε δεν χωρά αμφιβολία ότι η ηδονή είναι το ανώτερο και τελικό Αγαθό και ότι ευτυχισμένη ζωή δεν είναι παρά η ηδονική ζωή.


Κύριες  Δοξασίες

1.
Το μακάριο ον ούτε το ίδιο γνωρίζει ενοχλήσεις ούτε σε άλλους προξενεί ενοχλήσεις, ώστε δεν επηρεάζεται ούτε από θυμούς ούτε από ευχαριστίες. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα ενός αδύνατου όντος.

2.
Ο θάνατος δεν έχει καμία σχέση με εμάς. Γιατί αυτό που βρίσκεται σε διάλυση, δεν έχει αίσθηση, κι ό,τι δεν έχει αίσθηση, δεν μας αφορά πια.

3.
Όριο του μεγέθους των ηδονών είναι η εξάλειψη κάθε πόνου. Όπου δε υπάρχει ηδονή, και για όσον χρόνο υπάρχει, εκεί δεν υπάρχει πόνος ή λύπη ή και τα δύο μαζί.

4.
Ο πόνος δεν μένει μόνιμα μέσα στη σάρκα. Ο οξύτατος πόνος έχει την πιο μικρή διάρκεια. Και εκείνος ο πόνος ακόμα, που είναι μεγαλύτερος από την ηδονή μέσα στη σάρκα, δεν κρατάει πολλές μέρες. Σε μακροχρόνιες αρρώστιες, βέβαια, την υπεροχή μέσα στη σάρκα την έχει η ηδονή παρά ο πόνος.

5.
Δεν είναι δυνατό να ζει κανείς ευχάριστα, αν δεν ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, όπως και δεν μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, αν δεν ζει ευχάριστα. Σε όποιον, λοιπόν, ο ευχάριστος βίος δεν υπάρχει, δεν μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, και σε όποιον ο ηθικός βίος δεν υπάρχει, δεν μπορεί να ζει ευχάριστα.

6.
Για να προφυλαχτείς από τους ανθρώπους, είναι από τη φύση του καλό καθετί, που θα χρησιμοποιήσεις για τον σκοπό αυτό.

7.
Κάποιοι βάλαν σκοπό τους να γίνουν ένδοξοι και περίβλεπτοι, πιστεύοντας, πως έτσι θα προφθλαχτούν από τους άλλου ανθρώπους. Κι αν έτσι η ζωή τέτοιων ανθρώπων είναι ασφαλής, τότε θα είχαν αποκτήσει το αγαθό της φύσης, αν όμως δεν είναι ασφαλής, τότε δεν κατέχουν ούτε αυτό, που αρχικά από φυσική παρόρμηση ορέχθηκαν.

8.
Καμία ηδονή αυτή καθαυτή δεν είναι κακό, οι τρόποι, όμως, για να φτάσουμε σε μερικές από τις ηδονές, φέρνουν μαζί τους οχλήσεις περισσότερες παρά ηδονές.

9.
Αν κάθε ηδονή συμπυκνωνόταν και βαθμιαία κυρίευε όλο μας το σώμα ή τα κυριότερα μέρη της φύσης μας, καμία δεν θα υπήρχε διαφορά ανάμεσα στις ηδονές.

10.
Αν αυτά, που φέρνουν στους άσωτους ηδονή, τους απάλλασαν από τους φόβους της διάνοιας απέναντι στα ουράνια φαινόμενα, στο θάνατο και στους πόνους, κι αν ακόμα δίναν απάντηση για τα όρια των επιθυμιών και των πόνων, ποτέ δεν θά είχαμε να τους κατηγορήσουμε για κάτι, αφού από παντού θα τους εκληρώνονταν οι ηδονές κι από πουθενά δεν θα δέχονταν πόνο ή λύπη, πράγμα που είναι το κακό στη ζωή.

11.
Αν δεν μας βασάνιζαν οι υποκειμενικοί φόβοι για τα ουράνια φαινόμενα και για τον θάνατο, μήπως τελικά σημαίνει κάτι αυτός για μας, κι αν ακόμα δεν μας βασάνιζε το γεγονός,  ότι δεν γνωρίζουμε τα όρια των πόνων και των επιθυμιών, δεν θα είχαμε ανάγκη την φυσική επιστήμη.

12.
Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τους φόβους μας, όταν, αντιμέτωποι με τα σπουδαιότατα ζητήματα, δεν έχουμε κατανοήσει ποιά είναι η φύση του σύμπαντος κόσμου, αλλά στηριζόμαστε στις υποψίες, που πηγάζουν από τους μύθους. Χωρίς γνώση της φύσης, λοιπόν, δεν μπορούμε να απολαύσουμε ακέραιες της ηδονές.

13.
Δεν ωφελεί σε τίποτε από τη μιά μεριά να φροντίζουμε για την ασφάλεια μας από τους ανθρώπους κι από την άλλη να φοβούμαστε ακόμα όσα συμβαίνουν στον ουρανό, κάτω από τη γη και γενικά στο άπειρο.

14.
Αν και η ασφάλεια από τους ανθρώπους εξαρτάται ως έναν βαθμό από τη δύναμη να αποτρέπουμε ορισμένα πράγματα και από τον πλούτο, αληθινή ασφάλεια είναι εκείνη, που πηγάζει από την ήρεμη ζωή και την αποχώρηση από το πλήθος.

15.
Ο πλούτος, που μας αρκεί, για να ζούμε φυσική ζωή, και ορισμένος είναικ και εύκολα αποχτιέται. Ο πλούτος, αντίθετα, που ζητάει η ματαιοδοξία μας, χάνεται στο άπειρο.

16.
Μικρά μόνο πράγματα συμβαίνουν κατά τύχη στον σοφό, τα πραγματικά μεγάλα και σημαντικά τα έχει διευθετήσει ο λογισμός του, τα διευθετεί όσο ζεί και πάντα θα διευθετεί.


17.
Ο δίκαιος είναι ο πιο ατάραχος άνθρωπος, ο άδικος γεμάτος από την πιο μεγάλη ταραχή.


18.
Η ηδονή στην σάρκα δεν επαυξάνεται, απλώς διαφοροποιήται, μόλις ο πόνος της στέρησης εξαλειφθεί. Η πνευματική ηδονή, αντίθετα, φτάνει στο ανώτατο όριο, όταν το πνεύμα ορθά εκτιμήσει εκίνα ακριβώς τα πράγματα και τα συναφή προς αυτά, που του προξενούν τους μεγαλύτερους φόβους.


19.
Και στον άπειρο και στον πεπερασμένο χρόνο η ηδονή είναι ήση, αρκεί κανείς να υπολογίσει ορθά τα όρια της ηδονής.


20.
Η σάρκα τοποθετεί τα όρια της ηδονής στο άπειρο, και μόνο άπειρος χρόνος θα μπορούσε να την προσφέρει. Το πνεύμα, όμως, εκτιμώντας ορθά τον σκοπό και τα όρια της σάρκας και διώχνοντας τους φόβους του ανθρώπου απέναντι στην αιωνιότητα, μας προσφέρει την τέλεια ζωή και δεν χρειαζόμαστε πια τον άπειρο χρόνο. Ο λογικός άνθρωπος, βέβαια, ούτε την ηδονή αποφεύγει ούτε κι όταν οι συνθήκες τον αναγκάζουν τελικά να φύγει από τη ζωήυ, κάνει σαν να του έλειψε κάτι από τον άριστο βίο.


21.
Εκείνος, που έχει κατανοήσει τα όρια της ζωής, γνωρίζει, πως εύκολα μπορεί να αποκτήσει αυτό που διώχνει τον πόνο της στέρησης και κάνει όλη τη ζωή τέλεια. Έτσι αυτός δεν έχει διόλου ανάγκη καταστάσεις, που περικλείουν ανταγωνισμούς.


22.
Πρέπει να λαβαίνουμε υπόψη μας τον πραγματικό σκοπό της ζωής και όλη την πραγματικότητα, για να μπορούμε πάνω τους να στηρίζουμε τις δοξασίες μας. Αν δεν κάνουμε έτσι, τα πάντα θα είναι γεμάτα αβεβαιότητα και σύγχυση.


23.
Αν αντιμάχεσαι όλες σου τις αισθήσεις, δεν θα έχεις που να στηριχτείς και να κρίνεις ούτε αυτές που θεωρείς λανθασμένες.


24.
Αν απορρίπτεις μια αίσθηση απόλυτα και δεν μπορείς να κάνεις διάκριση ανάμεσα στη δοξασία, που περιμένει επιβεβαίωση, και σε αυτό, που είναι ήδη δοσμένο από την αντίληψη, από τα συναισθήματα και από κάθε άλλη παράσταση του νου, τότε με την αστήριχτη άποψη σου θα φέρεις σύγχυση και στις άλλες σου αισθήσεις και θα χάσεις κάθε κριτήριο. Αν πάλι αποδεχθείς με υποθετικές έννοιες ως αληθές και εκείνο που επιδέχεται επιβεβαίωση και εκείνο που δεν επιδέχεται επιβεβαίωση, δεν έχεις αποφύγει την πλάνη, αφού θα έχεις διατηρήσει όλη την αμφιβολία σε κάθε κρίση για το τι είναι ορθό ή δεν είναι ορθό.


25.
Αν σε κάθε περίσταση δεν εναρμονίζεις κάθε μία από τις πράξεις σου με τον σκοπό της φύσης, αλλά από πριν τις στρέφεις, για να αποφύγεις ή να πετύχεις κάτι, σε άλλη κατεύθυνση, τότε οι πράξεις σου δεν θα ακολουθούν τη λογική σου σκέψη.


26.
Εκείνες οι επιθυμίες, που δεν προξενούν πόνο, αν μείνουν ανικανοποίητες, δεν είναι αναγκαίες, αφού εύκολα χάνεται η ορμή τους, μόλις φανεί, πως η ικανοποίηση του είναι δύσκολη ή πως μπορεί και να μας βλάψουν.


27.
Από όλα αυτά, με τα οποία η σοφία συντελεί στην ευτυχία όλης της ζωής, πολύ πιο σημαντικό είναι η απόκτηση της φιλίας.


28.
Από την ίδια γνώση, αντλούμε την πεποίθηση, πως τα δεινά ούτε αιώνια είναι ούτε κρατάνε πολύ, και την κατανόηση, πως και μέσα στα χρονικά περιορισμένα αυτά δεινά η ασφάλεια μας ολοκληρώνεται με τη φιλία κυρίως.


29.
Από τις επιθυμίες άλλες είναι φυσικές και αναγκαίες, ενώ άλλες είναι φυσικές όχι όμως και αναγκαίες, άλλες πάλι ούτε φυσικές ούτε αναγκαίες είναι, αλλά γεννιούνται από τη ματαιοδοξία.


30.
Εκείνες οι φυσικές επιθυμίες, που δεν προξενούν πόνο, αν δεν ικανοποιηθούν, παρά διατηρούν έντονη την προσπάθεια (να ικανοποιηθούν), προέρχονται από ματαιοδοξία, και η αιτία, που δεν εξαφανίζονται, δεν βρίσκεται στη φύση τους, αλλά στις άμετρες προσδοκίες του ανθρώπου.